«روزه» یکی از برنامه های تربیتی و تکامل دهنده انسان و ضامن سعادت دنیا و آخرت و سلامت جسم و روح آدمی است. روزه رمز تقوا و پرهیزکاری ؛ تهذیب نفس و پالایش درون؛ تمرین صبر، خودداری و ایستادگی در برابر تمایلات اهریمنی نفس سرکش؛ و مبارزه با شیطان است.
روزه مکتب انسان ساز، آرامش دهنده روح و روان، تربیت دهنده نیروهای درونی، و زیبا کننده چهره شخصیت انسان در پرتو وصل به نیروی لایزال الهی است و جان انسان را در مسیر نسیم های رحمت الهی قرار می دهد.
روزه خانه تکانی دل از گناه و آلودگی، صفای باطن، و شکوفا کننده نهال ایمان در بوستان جان است. باید آن را یک موهبت الهی دانست که اثراتش در رشد و بالندگی، تربیت روح، اصلاح رفتار و اعتلای بهداشت روانی وصف ناشدنی است. آنچه پیش رو دارید، تنها بخشی از آثار و فواید تربیتی شگفت انگیز روزه است، که از نظر خوانندگان گرامی می گذرد.
دست یابی به ملکه تقوا
مهمترین فایده و اثر روزه که قرآن کریم به آن تصریح دارد، «تقوا» و پرهیزکاری است.
چنانکه می فرماید: « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (1) ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شد، همانگونه که بر آنها که پیش از شما بودند واجب شد، باشد که تقوا پیشه کنید.»
تقوا حالت، ملکه و صفت ثابتی است که آدمی را از کمین گاه های شیطان و نفس اماره می رهاند و از آلودگی به گناهان و رذایل اخلاقی بازمی دارد. در واقع تقوا برای انسان به حصار و سپری می ماند که از حملات وسوسه های شیطانی و کشش ها و تمایلات نفسانی در امان می دارد. از این رو است که قرآن کریم ما را در آیات زیادی به این گوهر گرانبها توصیه می کند:« فاتقوا الله مااستطعتم؛ (2) تا می توانید تقوای الهی پیشه کنید.»
تقوا سرآمد همه خصلت های اخلاقی «التقی رئیس الاخلاق»؛ (3) سرچشمه همه کارها و نیکی ها، و کنترل کننده و رهنمون کننده افکار و رفتارهای انسانی است. چنانکه پیامبر اعظم (صلی الله علیه وآله) می فرماید:«علیک بتقوی الله، فانه راس الامر کله؛ (4) بر تو باد تقوای الهی، چرا که سرچشمه همه چیز است.»
علامه طباطبایی در مورد فایده و ضرورت تقوا می گوید:«داشتن تقوا چیزی است که کسی در آن شک ندارد، چرا که هر انسانی با فطرت خود درک می کند، که اگر بخواهد به عالم پاکی و بلندی متصل شود، و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزی که لازم است بدان ملتزم شود این است که از افسار گسیختگی خود جلوگیری کند، و بدون هیچ قید و شرطی سرگرم لذت های جسمی و شهوات بدنی نباشد، و خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد. و سخن کوتاه آنکه از هر چیزی که او را از پروردگار تبارک و تعالی مشغول سازد، بپرهیزد.» (5)
تقوا پلکان بزرگ تکامل است؛ و هدف از انجام همه عبادات- همچون روزه- صعود به قله بلند واستوار این ارزش بزرگ الهی می باشد. این گوهر کمیاب چیزی نیست که به راحتی به دست آید، بلکه باید برای کسب آن رنج کشید؛ ازگناهان خویشتن داری کرد؛ دائم با تمایلات نفسانی نبرد نمود؛ و یک لحظه از وسوسه های شیطانی غفلت ننمود.
تهذیب نفس و پالایش درون
یکی ازعبادت های مهمی که انسان را در خودسازی و تزکیه و تهذیب نفس یاری می دهد، «روزه» است. روزه باعث می شود که آدمی بر نفس سرکش خویش لگام زند، با شهوات و هوا و هوس هایش مبارزه کند، و تمایلات و خواهش های نامشروع و نامعقول نفس را تحت کنترل درآورد: چنانکه امام صادق (علیه السّلام) فرمود: روزه خواهشهای نفسانی را ناتوان می کند (6)
نفس اماره و سرکش، انسان را همواره به بدی ها و گناهان امر می کند، «ان النفس بالسوء(7) ازاین رو، قرآن کریم یادآور می شود که مراقب خود باشید، «علیکم انفسکم «(8)
آدمی تا زمانی که اسیر هوا و هوس ها و دلبستگی های نفسانی است، هرگز روی سعادت و رستگاری را نخواهد دید و در اثر رذایل اخلاقی و بیماری ها و ناهنجاری های روحی چون خودپرستی، تکبر، ریاست طلبی، کینه، حسد، ریا، غیبت و ... به پست ترین مرتبه های انسانی سقوط می کند، تا جایی که از حیوان هم پست تر می شود. اما با تزکیه و تهذیب نفس، خودسازی و مبارزه با نفس اماره است که انسان به کمال و رستگاری، و هدف خود از زندگی دست می یابد.
ذات اقدس الله کمال روح را در تزکیه آن می داند:«قد افلح من زکها¤ و قد خاب من دسها؛ (9) هر کس نفس خود را تزکیه کرد رستگار شد؛ و آن کس که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته، نومید ومحروم گشته است.» «فلاح» در حقیقت جامع همه کمالات انسانی است، و راه رسیدن به آن از دیدگاه قرآن کریم، تزکیه و تربیت نفس است.
تزکیه به معنی تطهیر، پالایش و پاکسازی از آلودگی که سبب رشد و شکوفایی استعدادها و کمالات انسانی می شود. برای اثبات این مسئله سرنوشت ساز، تنها در آغاز سوره شمس به یازده موضوع مهم ازعالم خلقت و ذات پاک خداوند قسم یاد شده، و بیشترین سوگندهای قرآن را به طور جمعی در خود جای داده است. (10)
در مکتب تربیتی روزه، برای کاملتر شدن و تاثیر افزونتر آن در نظام روحی- روانی شخص،توصیه اکید بر امساک و روزه داری اندیشه و فکر، تمام حواس پنجگانه واعضا و جوارح بدن ازآلودگی های اخلاقی وگناهان شده است. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «صوم الجسد الامساک عن الاغذیه ... و صوم النفس امساک الحواس الخمس عن سائر المئاثم و خلو القلب من جمیع اسباب الشر؛ (11) روزه جسم، خودداری ازغذا و روزه روح، خودداری حواس پنج گانه ازگناهان، و خالی بودن قلب ازهمه عوامل بدی است.» حتی در بعضی از روایت ها روزه بدون این شرایط بی تاثیر شمرده شده است. چنانکه حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) می فرماید: «روزه داری که زبان و چشم و گوش و جوارح خود را حفظ نکند، روزه اش به چه کارش خواهد آمد». (12)
آزادی از قید و بند شهوات و تعدیل غریزه جنسی
روزه، انسان را از قید و بند شهوت ها، عادت ها و هوا و هوس ها آزاد می سازد، وبه سوی رشد و بالندگی و ملکوت اعلی پرواز می دهد. واقعیت این است که نوع انسان ها آزاد نیستند؛ بلکه در بند وثیقه اند و خودشان با سوء اختیار خود، دست و بال خود را بسته اند. قرآن کریم می فرماید: «کل نفس بما کسبت رهینه، (13) هرکسی در گرو دستاورد خویش است.» از نظر امام علی(علیه السّلام) آزاد کسی است که شهوت ها را ترک کند؛ «من ترک الشهوات کان حرا.» (14)
روزه ماه رمضان از برنامه هایی است که انسان را به خود باز می گرداند، و ضمیرش را آگاه و شعورش را بیدار می سازد. روزه دار سحر از میان بستر خواب برای خوردن سحری و راز و نیاز برمی خیزد، و از قید خواب و عادت به استراحت آزاد می شود. در تمام طول روزخود را از سیطره و تسلط جسم و غرایز حیوانی و عادت به خوردن و آشامیدن بیرون می کشد، و طلسم هوا و هوس را می شکند. در میان شهوات، این شهوت شکم و شهوت جنسی است که خانمان سوزند. به فرموده امام باقر(علیه السّلام) «هنگامی که شکم سیر شود، طغیان می کند.» (15) امام رضا(علیه السّلام) نیز در بیان حکمت های روزه، این مژده را می دهد که: «روزه موجب شکسته شدن شهوات می شود.» (16)
با جستجو در آیات و روایات درمی یابیم که یکی از ابزارهای مهم شیطان «شهوت جنسی» است.(17) بیشترین فشار غریزه جنسی با فرارسیدن بلوغ نوجوانان و جوانان همراه است، که شهوت جنسی آنها شعله ور می شود، و حال آن که شرایط ازدواج و ارضای صحیح این غریزه فراهم نشده است. قرآن مجید ضمن ستایش از کسانی که دامن خویش را از آلودگی بازداشته، جز با همسر و کنیز خویش درنمی آمیزند؛ کسانی را که این حدود را رعایت نمی کنند، نکوهش کرده، آنان را تجاوزکار می خواند. (18) و توصیه می کند که جوانان خود را به ازدواج در بیاورید؛ و به کسانی که وسیله زناشویی نمی یابند، امر می کند که باید عفت ورزند تا خدا آنان را از فضل خویش بی نیاز سازد.(19)
عفت در مقابل شهوت است. شهوت به هرگونه خواهش نفسانی و میل و رغبت به لذات مادی اطلاق می گردد. ولی عفت یک صفت درونی است که از تمایلات و شهوات نفسانی حفظ می کند. روزه یک وسیله بسیار مطمئن برای عفت و پاکدامنی است. از این رو، پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) توصیه می کند: «ای گروه جوانان، هرکس از شما که توانایی ازدواج را دارد، ازدواج کند؛ و هرکس که برایش مقدور نیست، بسیار روزه بگیرد، چرا که روزه از نیروی شهوت می کاهد.» (20)
تقویت اراده، و نیرومندی و تلطیف روح
یکی از مشکلات انسان های عصر نوین کاستی نیروی اراده و کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس است، که باعث بروز خیلی از مشکلات و اختلالات روحی و روانی شده، و مانع پیشرفت و بالندگی، و لذت بردن آنها از زندگی شده است. چنین افرادی نمی توانند از پس مشکلات زندگی خود برآمده و آنها را حل کنند، و در نهایت ناامید و مأیوس شده و افسرده می شوند.
دین مبین اسلام با برنامه های تربیتی غنی خود، مانع بروز چنین مشکلاتی می شود. روزه بهترین وسیله تقویت اراده و افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس است. شخص روزه داری که یک ماه بر گرسنگی و تشنگی فایق آمده و تمایلات شهوانی خود را تحت کنترل درمی آورد، در واقع نیرویی به دست می آورد که در سایر ایام نیز بر مشکلات و فشارهای درونی و بیرونی غلبه کرده و می تواند با اراده ای پولادین رو به سوی پیشرفت و تکامل گام برداشته و قله های خوشبختی و سعادت را فتح کند.
این همه احساسات، غرایز و تمایلات گوناگون و متضاد درونی، اگر به گونه معقول ارضا و اشباع نشوند و به طور صحیح رهبری و تعدیل نگردند، وجود انسان را از توفان های وحشت و اضطراب پرمی کنند. انسان برای تسلط بر چنین وضعیتی محتاج یک نیروی روحی و روانی قوی است. دراین میان روزه با تربیت و تقویت روح، نیروهای روانی را توانمند کرده و برای این پیکار درونی آماده می سازد و با رفع اضطراب و فشارهای روانی، روح را آرامش خاص می بخشد. حضرت علی(علیه السّلام) می فرماید: «روزه آرام بخش دلها است.»(21)
خداوند متعال در قرآن کریم، هدف بسیاری از احکام را تحصیل طهارت روح می داند.(22) و دستور می دهد که از آلودگی هجرت کنید تا به طهارت معنوی دست یابید. «والرجز فاهجر»(23) گناه چرک است، و زنگار و حجابی بر روی قلب، که روزه گرفتن حالتی را در آدمی پدید می آورد که تیرگی حاصل از گناه را می زداید. لذا قرآن (نساء92.، مائده89. و 95) کفاره برخی از گناهان را روزه داری قرار داده است.
در ایام روزه داری به دلیل امساک از خوردن و آشامیدن و نیز کنترل تمامی گذرگاه های ورود اطلاعات به ذهن، روح و روان، بیشتر فراغت یافته، فعالیتشان برای پرداختن به امور مادی و دنیوی کاهش می یابد، و امکان پرداختن به امور معنوی بیشتر می شود؛ در نتیجه روح از لطافت و صفای بیشتری برخوردار می گردد. لذا امام صادق(علیه السّلام) می فرماید: «روزه موجب صفای دل و پاکی اعضا و جوارح می شود.»(24) روح در فضای معنوی ماه مبارک رمضان که با بوی خوش راز و نیاز و بندگی در درگاه الهی عطرآگین شده، به پرواز درمی آید. سحرگاهان خواندن دعای پررمز و راز سحر و ابوحمزه ثمالی لطافت خاصی به روح آدمی بخشیده و انسان را در عالم ملکوتی و روحانی سیر می دهد و به افق بالاتر می برد.
افزایش صبر و تحمل
یکی دیگر از مشکلاتی که دامنگیر خیلی از افراد می باشد، پایین بود ظرفیت صبر و تحمل است. به عنوان نمونه، تجربه نشان داده است که علت بروز خیلی از مشکلات خانوادگی، مشاجره های زناشویی و خستگی آنها از زندگی، سطح تحمل و شکیبایی کم آنها است.
گاه در میان بهترین و سالم ترین دوستان و خانواده ها نیز مشکلات و مسایلی پیش می آید که ناگهان سطح برانگیختگی و پرخاشگری را در افراد بالا می برد، و منجر به رفتارها و گفتارها و دست کم برداشت های غیردوستانه می شود که گرچه ممکن است بزرگ و اساسی به نظر بیایند، ولی با اندک تحملی قابل کنترل و مهار می باشند.
سوءتفاهم ها و اصطکاک منافع در روابط اجتماعی امری اجتناب ناپذیر است و داشتن صبر و تحمل در مواجهه با رفتار، گفتار و افکار دیگران از جمله پایه های اساسی یک رابطه اجتماعی مثبت و سازنده است. واقعیت این است که زندگی دنیوی پر از پستی ها و بلندی ها است. هیچ انسانی نیست که بی عیب و نقص باشد و با سختی ها و ناملایمات روبرو نشود.
خود خدا در قرآن می فرماید: «لقد خلقنا الانسان فی کبد؛(25) ما انسان را در رنج و سختی آفریدیم.» انسان در اثر این سختی ها است که آبدیده و آزموده می شود. خوشبختی و سعادت خریدنی نیست؛ بلکه یافتنی است، آدمی با بردباری و سعی و تلاش خویش به رشد و بالندگی، و سعادت و خوشبختی می رسد.(26)
روزه یک ورزش روحی است که انسان را به صبر و مقاومت و ترک لذتها تمرین می دهد، تا در کوره حوادث بتواند مقاوم باشد. از این رو، در آیات و روایات از روزه به صبر و از ماه رمضان به ماه صبر تعبیر شده است. امام رضا(علیه السّلام) در تفسیر آیه کریمه «واستعینوا بالصبر و الصلوه ؛ (72) از صبر و نماز یاری بجویید.» می فرماید: «از صبر و نماز یاری بجویید و صبر یعنی روزه».(82) و از پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) روایت شده که ماه رمضان را چنین توصیف می کرد: «ماه رمضان ماه صبر است و پاداش صبر، بهشت است.»(92)
پرورش وجدان
وجدان نیروی آسمانی و قوه ملکوتی در نهاد انسان است که او را به کارهای نیک تشویق می کند، و از کارهای زشت باز می دارد. در اثر این نیرو، وقتی انسان کار نیکی به جا آورد شاد و خوشحال می شود و احساس راحتی و آرامش می کند و هرگاه عمل ناپسند و گناهی از او سر زند، این نیرو او را توبیخ و سرزنش می کند، و از کرده خود پشیمان می شود. قرآن کریم چنین حالت وجدانی را «نفس لوامه» می نامد، و در سوره قیامت به آن سوگند یاد می کند، که نشانه عظمت آن است؛ «ولا اقسم بالنفس اللوامه؛ سوگند به نفس سرزنشگر.»
نفس لوامه دومین مرحله از نفس است که انسان پس از تعلیم، تربیت و مجاهدت، به آن ارتقا می یابد. در این مرحله ممکن است آدمی بر اثر طغیان غرایز گاه مرتکب خلاف هایی بشود، اما فورا پشیمان می گردد و به ملامت و سرزنش خویش می پردازد. این وجدان هنگام وسوسه های شیطانی نیز به کمک مردم پرهیزکار برمی خیزد و آنها را از خطر سقوط در گناه نجات می دهد.(03)
روزه از عباداتی است که با خلوص و پاکی نیت و پیروی از وجدان دینی انجام می شود، و ریاکاری و اغراض باطل در آن کمتر وارد می شود. زیرا روزه صبر است و امساک از مفطرات؛ و این خویشتن داری و مصابرت را کسی که نیت پاک و شوق به اطاعت فرمان خدا و پاسخ به ندای وجدان نداشته باشد انجام نمی دهد، و درخلوت از خوردن و آشامیدن پرهیز نخواهد کرد. این است معنی فرمایش امیرالمؤمنین (علیه السّلام)«خداوند روزه را برای آزمون اخلاص بنده واجب کرد.(13)
تغییر رفتار وکردار
روزه داری درتغییر رفتار و احیای شخصیت سالم انسان موثر است. این اثر خود به دو صورت اثر بازداری از رفتارهای منفی و نابهنجار، و اثر واداری به رفتارهای مثبت، بهنجار وخداپسند می باشد. با این همه آثاری که روزه دار - همچون دست یابی به تقوا، تهذیب نفس، تقویت نیروهای روحی و روانی، پرورش وجدان، افزایش سطح صبر و...-، طبیعی است که رفتارهای منفی و نابهنجار تغییر یافته، و در جهت بهنجار و مثبت قرار خواهد گرفت. چرا که هرگونه تغییری در افکار، انگیزه ها و تمایلات انسان، مستقیما در رفتارش نمایان می شود.
روزه داری در طول سی روز ماه رمضان تأثیر عمیقی در فرد گذاشته، ضریب عفت و پاکدامنی، و رفتارهای خداپسند را بالا می برد؛ و حتی شخصیت او را نیز تربیت و ترمیم می کند. از این رو است که امام صادق(علیه السّلام) درمورد آثار روزه می فرماید:«روزه موجب پاکی اعضا و جوارح، بازسازی ظاهر و باطن، شکرگزاری بر نعمت های الهی، احسان به فقرا، تضرع و خشوع وگریه زیاد و... می شود.» (23)
اصولا هرگونه عادات، اعتقادات، روحیات(انگیزه ها و هیجانات) و روشی که به انسان جهت می دهد، شاکله و شخصیت انسان محسوب می شود. انسان هنگامی که عملی را تکرار می کند، نخست «حالت»، سپس «عادت» و بعد تدریجاً تبدیل به «ملکه» می شود. همین ملکات است که به اعمال انسان شکل می دهد و خط او را درزندگی مشخص می سازد. «قل کل یعمل علی شاکلته»، (33) بگو هر کس طبق شخصیت و خلق و خوی خود عمل می کند.»(43) آیات دیگر قرآن (53) نیز دلالت می کنند که خلق و خوی انسان قابل تغییر است؛ و سرنوشت هیچ کس تغییر نمی کند، مگر اینکه خودش را تغییر دهد.(63)
پس با این همه آثار مثبتی که روزه بر رفتار و کردار انسان می گذارد، و فضای معنوی که ماه مبارک رمضان دارد، تعجب برانگیز نیست که هر ساله طبق آمارهای رسمی نهادهای انتظامی و قضایی، میزان تخلفات و جرایم مختلف در طول ماه رمضان کاهش چشمگیری پیدا می کند. امید است همواره از برکات معنوی این ماه بهره مند شویم.
پانوشت ها در سرویس معارف موجود است
ارباب رجوع: آقا می خواهم علت حذف یارانه خودم را بدانم.
مسئول: شما آقای … هستید؟
-بله.
-این عکس شما هنگام بنزین زدنه؟
-بله.
-این هم ماشین شماست؟
-بله پرایده قربان.
-آقاجان شما داری بنزین سوپر می زنی ! اونوقت یارانه هم می خوای؟! برو آقاجان!برو تا جریمه ات نکردم…. نفر بعدی…
-سلام آقا می شه بگین چرا یارانه من قطع شده؟
-آقا جان این عکس شما توی تاکسی تلفنیه؟
-بله.
-تاکسی تلفنی سوار می شی یارانه می خوای ؟ عجب رویی داری ! بروجانم ! برو… نفربعد…
-آقا سلا….
-ببینم جانم این عکس قبر پدر شماست؟
-بله .
-اون دسته گل بزرگ رو هم شما رو قبرش گذاشتی ؟
-بله.
-الآن با این دسته گل 500هزار تومنی که رو قبر بابات گذاشتی یارانه می خوای ؟!!
بدم جریمت کنن بری بغل دست بابات؟…..نفر بعد….
-آ….
-به به جناب آقای … ببینم این عکس درخونه شماست؟
-بله .
-اونم سطل آشغالتونه؟
-بله. چطور مگه؟
-آها….. ما توی اون سطل 4 تا استخون رون مرغ پیداکردیم. مرغای شما 4تا پا دارن ، اونوقت می خوای یارانه بگیری؟! فکر کردی ما نمی فهمیم؟……بعدی…
-سلا…
-آقای؟….آها ن یادم اومدآقای …ببینید آقا مامورای ما شما رودیدن که دوتا هندونه خریده بودید.
-خب!؟
-یعنی شما نمی فهمید؟ دوتا دوتا هندونه می خری می خوای یارانه هم بگیری؟
عجب مردمانی پیدا می شن!……بعدی…
-آ….
-به به عجب ادکلنی زدی … اسمش چیه عزیزم؟
-قابل نداره …زارا.
-آقا شما هیچ می دونید یکی از کارمندای شرکت زارا طرفدار صهیونیست هاست؟ می خوای یارانه بگیری به صهیونیست ها کمک کنی؟…برو جانم تا ندادم….بعدی..
-سلام آقا …من نه ماشین دارم نه ادکلن زدم نه هندونه خریدم نه استخون مرغ تو آشغالام پیدا شده. آخه چرا یارانه منو قطع کردید؟
مسئول به همکارش: راست میگه؟ ما هیچ مدرکی برعلیه اون نداریم؟
همکار: خیر قربان ! هرچه گشتیم چیزی پیدا نکردیم.
مسئول به ارباب رجوع: بیا جلو ببینم…..دهنتو بازکن….
آآآآآآآآآآ
-خوب که اینطور …ولی جانم دهان شما بوی شیر می ده . معلومه وضعت خوبه که شیر می خوری . برای همین هم یارانه ات قطع شده جانم …آره عزیز…برو جانم برو… برو ماخودمون بازیگریم . برو …
این حلقات صالحین ، از کار های بسیار خوب و برجسته است
که گسترش کمّی و کیفی آن باید مورد توجه قرار گیرد.
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای
یکی از مهمترین و برجسته ترین مظاهر فداکاری ، همین شجره طیبه بسیج است ، هم قبل از شروع جنگ تحمیلی ، هم در جریان دفاع مقدس این تجربه بسیار دشوار و سخت برای کشور و هم بعد از دفاع مقدس تا امروز ، در مقابل چشم دیدیم ؛ مسئله بسیج ، تجربه بسیج ، دارای برکات بسیار بزرگی بوده است و انشاء الله این برکات باید ادامه پیدا کند و ادامه پیدا خواهد کرد.
مقام معظم رهبری در ادامه سخنانشان فرمودند باید از آفت نسبت به خودمان پرهیز کنیم آفت غرور ، آفت تظاهر و ریاکاری، این آفات آفات مهلکی است . اگر چنانچه موفقیتی به دست می آوریم خدا را شاکر باشیم از خدا بدانیم ، برای ادامه آن از خدا کمک بخواهیم ؛ این هم یک مسئله ی اساسی که دچار غرور نشویم ، دچار اعتماد به نفس زیادی نشویم ، از خودمان ندانیم ، توکل به خدای متعال بکنیم.
توفیق ما، توانایی ما، شوق ما، ایمان و عشقی که در دل ماست همه صنع دست پروردگار است.
بزرگترین وظیفه‌ی منتظران حضرت ولیعصر ارواحنا له‌الفداه
گلچینی از بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مورد حضرت ولیعصر ارواحنا له‌الفداه
این، آینده‌ی قطعی شماستملت ایران به فضل پروردگار، با هدایت الهی، با کمکهای معنوی غیبی و با ادعیه‌ی زاکیه و هدایتهای معنوی ولیالله‌الاعظم ارواحنافداه خواهد توانست تمدن اسلامی را بار دیگر در عالم سربلند کند و کاخ با عظمت تمدن اسلامی را برافراشته نماید. این، آینده‌ی قطعی شماست. جوانان، خودشان را برای این حرکت عظیم آماده کنند. نیروهای مؤمن و مخلص، این را هدف قرار دهند.
قبل از فرج، آسایش و راحت‌طلبی و عافیت نیست! قبل از دوران مهدی موعود، آسایش و راحت‌طلبی و عافیت نیست... ت. قبل از ظهور مهدی موعود، در میدانهای مجاهدت، انسانهای پاک امتحان میشوند؛ در کوره‌های آزمایش وارد میشوند و سربلند بیرون میآیند و جهان به دوران آرمانی و هدفىِ مهدی موعود(ارواحنافداه) روزبه‌روز نزدیکتر میشود؛ این، آن امید بزرگ است؛ لذا روز نیمه‌ی شعبان، روز عید بزرگ است.
حقیقت انتظارانتظار، یعنی دل سرشار از امید بودن نسبت به پایان راه زندگی بشر. ممکن است کسانی آن دوران را نبینند و نتوانند درک کنند - فاصله هست - اما بلاشک آن دوران وجود دارد؛ لذا تبریک این عید - که عید امید و عید انتظار فرج و گشایش است - درست نقطه‌ی مقابل آن چیزی است که دشمن میخواهد به وجود بیاورد.
ما آن وقتی میتوانیم حقیقتاً منتظر به حساب بیاییم که زمینه را آماده کنیم. برای ظهور مهدی موعود(ارواحنافداه) زمینه باید آماده بشود؛ و آن عبارت از عمل کردن به احکام اسلامی و حاکمیت قرآن و اسلام است. اولین قدم برای حاکمیت اسلام و برای نزدیک شدن ملتهای مسلمان به عهد ظهور مهدی موعود (ارواحنافداه و عجّل‌اللَّه‌فرجه)، به‌وسیله‌ی ملت ایران برداشته شده است؛ و آن، ایجاد حاکمیت قرآن است؛
باید زمینه را آماده کنیمسألهی ولادت حضرت مهدی علیه‌الصّلاةوالسّلام‌وعجّل‌اللَّه‌تعالیفرجه‌الشّریف، از این جهت هم حائز اهمیت است که مسأله‌ی انتظار و دوران موعود را که در مذهب ما، بلکه در دین مقدّس اسلام ترسیم شده است - دوران موعود آخرالزّمان؛ دوران مهدویت - ما به یاد بیاوریم، روی آن تکیه کنیم و بر روی آن مطالعه و دقّت و بحثهای مفیدی انجام گیرد. شما باید زمینه را آماده کنی، تا آن بزرگوار بتواند بیاید و در آن زمینه‌ی آماده، اقدام فرماید. از صفر که نمیشود شروع کرد! جامعه‌ای میتواند پذیرای مهدی موعود ارواحنافداه باشد که در آن آمادگی و قابلیت باشد، والّا مثل انبیا و اولیای طول تاریخ میشود
دنیا را از عدل و داد پر میکند و ظلم را ریشه‌کن میسازدخصوصیت مهدی موعود(عجل‌الله‌تعالیفرجه‌وارواحنافداه) در نظر مسلمانان این است که: «یملأالله به‌الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا». عدل و داد، استقرار عدالت در جامعه، از بین بردن ظلم از سطح زمین، خصوصیت مهدی موعود است... ت. بشر به سمت آن چیزی حرکت میکند که مظهر آن، وجود مقدس مهدی(علیه‌الصلاةوالسلام‌و عجل‌الله‌تعالیفرجه‌الشریف) باشد و او کسی است که در احادیث متواتر وارد شده که دنیا را از عدل و داد پر میکند و ظلم را ریشه‌کن میسازد.
باید در آن جهت تلاش و کار کنیمما که منتظر امام زمان هستیم، باید در جهتی که حکومت امام زمان(علیه الاف التحیة و الثناء و عجل‌الله تعالی فرجه) تشکیل خواهد شد، زندگی امروز را در همان جهت بسازیم و بنا کنیم. البته، ما کوچکتر از آن هستیم که بتوانیم آن گونه بنایی را که اولیای الهی ساختند یا خواهند ساخت، بنا کنیم؛ اما باید در آن جهت تلاش و کار کنیم.
مظهر عدل پروردگار، امام زمان(عج) است و میدانیم که بزرگترین خصوصیت امام زمان(علیه‌الصّلاةوالسّلام) - که در دعاها و زیارات و روایات آمده است - عدالت میباشد: «یملأ اللَّه به الارض قسطا و عدلا».
رابطه‌ی قلبی و معنوی بین آحاد مردم و امام زمان(عج) یک امر مستحسن، بلکه لازم و دارای آثاری است؛ زیرا امید و انتظار را به طور دایم در دل انسان زنده نگه میدارد.
مصداق وعده‌ی الهیما همین‌قدر میدانیم که وجود مقدس امام زمان، مصداق وعده‌ی الهی است. همین‌قدر میدانیم که این بازمانده‌ی خاندان وحی و رسالت، علم سرافراز خدا در زمین است. «السلام علیک ایها العلم المنصوب و العلم المصبوب و الغوث و الرحمة الواسعة وعدا غیر مکذوب».
...حجت خدا در بین مردم زنده است؛ موجود است؛ با مردم زندگی میکند؛ مردم را میبیند؛ با آنهاست؛ دردهای آنها، آلام آنها را حس میکند. انسانها هم، آنهائی که سعادتمند باشند، ظرفیت داشته باشند، در مواقعی به طور ناشناس او را زیارت میکنند. او وجود دارد؛ یک انسان واقعی، مشخص، با نام معین، با پدر و مادر مشخص و در میان مردم است و با آنها زندگی میکند. این، خصوصیت عقیده‌ی ما شیعیان است.
خواهد رسید...دورانی خواهد رسید که قدرت قاهره‌ی حق، همه‌ی قله‌های فساد و ظلم را از بین خواهد برد و چشم‌انداز زندگی بشر را با نور عدالت منور خواهد کرد؛ معنای انتظار دوران امام زمان این است.
پیام انقلاب مابشریت که با عطش تمام منتظر امام زمان عج‌الله تعالی فرجه الشریف است و میخواهد مهدی موعود بیاید و چشم انتظار آن حضرت است، برای این است که او بیاید تا دنیا را از عدل و داد پر کند. این است آن پیامی که انقلاب اسلامی برای دنیا دارد و خودش هم متعهد و متکفل آن است.
امیدی در دل بنیآدمامام زمان علیه سلام‌الله، رمز عدالت و مظهر قسط الهی در روی زمین است. به همین جهت است که همه‌ی بشریت، به شکلی انتظار ظهور آن حضرت را میکشند... د. موضوع امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف، با این دید، نه مخصوص شیعه و نه حتی مخصوص مسلمین است. بلکه انتظاری در دل همه‌ی قشرهای بشر و ملتهای عالم است. امیدی است در دل بنیآدم؛ که تاریخ بشریت به سمت صلاح حرکت میکند. این امید، به بازوان قوت میبخشد، به دلها نور میدهد و معلوم میکند که هر حرکت عدالتخواهانه‌ای، در جهت قانون و گردش طبیعی این عالم و تاریخ بشر است.
تاثیر اعتقاد به ظهور حضرتملتی که به خدا معتقد و مؤمن و متکی است و به آینده امیدوار است و با پرده نشینان غیب در ارتباط است؛ ملتی که در دلش خورشید امید به آینده و زندگی و لطف و مدد الهی میدرخشد، هرگز تسلیم و مرعوب نمیشود و با این حرفها، از میدان خارج نمیگردد. این، خصوصیت اعتقاد به آن معنویت مهدی علیه آلاف التحیة والثناء است. عقیده به امام زمان، هم در باطن فرد، هم در حرکت اجتماع و هم در حال و آینده، چنین تأثیر عظیمی دارد. این را باید قدر دانست.
زندگی بشر هم از آن‌جا به بعد است! دنیای سرشار از عدالت و پاکی و راستی و معرفت و محبت، دنیای دوران امام زمان است که زندگی بشر هم از آن‌جا به بعد است. زندگی حقیقی انسان در این عالم، مربوط به دوران بعد از ظهور امام زمان است که خدا میداند بشر در آن‌جا به چه عظمتهایی نایل خواهد شد.
روز تحقق شعارهاشعارهایی که امام زمان علیه‌الصلاةوالسلام‌وعجل‌الله‌تعالیفرجه بر سر دست خواهد گرفت و عمل خواهد کرد، امروز شعارهای مردم ماست؛ شعارهای یک کشور و یک دولت است... ت. این شعارها یک روز تحقق پیدا خواهد کرد.
فقط نشستن و اشک ریختن فایده ندارد! امام زمان ارواحنافداه با اقتدار و قدرت و تکیه بر تواناییای که ایمان والای خود او و ایمان پیروان و دوستانش، او را مجهز به آن قدرت کرده است، گریبان ستمگران عالم را میگیرد و کاخهای ستم را ویران میکند.
درس دیگر اعتقاد به مهدویت و جشنهای نیمه‌ی شعبان برای من و شما این است که هر چند اعتقاد به حضرت مهدی ارواحنافداه یک آرمان والاست و در آن هیچ شکی نیست؛ اما این آرمانی است که باید به دنبال آن عمل بیاید. انتظاری که از آن سخن گفته‌اند، فقط نشستن و اشک ریختن نیست.
ما باید خود را برای سربازی امام زمان آماده کنیمانتظار به معنای این است که ما باید خود را برای سربازی امام زمان آماده کنیم ... سربازی منجی بزرگی که میخواهد با تمام مراکز قدرت و فساد بین‌المللی مبارزه کند، احتیاج به خودسازی و آگاهی و روشن‌بینی دارد... ما نباید فکر کنیم که چون امام زمان خواهد آمد و دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد، امروز وظیفه‌ای نداریم؛ نه، بعکس، ما امروز وظیفه داریم در آن جهت حرکت کنیم تا برای ظهور آن بزرگوار آماده شویم. اعتقاد به امام زمان به معنای گوشه‌گیری نیست... ت. امروز اگر ما میبینیم در هر نقطه‌ی دنیا ظلم و بیعدالتی و تبعیض و زورگویی وجود دارد، اینها همان چیزهایی است که امام زمان برای مبارزه با آنها میآید. اگر ما سرباز امام زمانیم، باید خود را برای مبارزه با اینها آماده کنیم.
بزرگترین وظیفه‌ی منتظرانبزرگترین وظیفه‌ی منتظران امام زمان این است که از لحاظ معنوی و اخلاقی و عملی و پیوندهای دینی و اعتقادی و عاطفی با مؤمنین و همچنین برای پنجه درافکندن با زورگویان، خود را آماده کنند. کسانی که در دوران دفاع مقدس، سر از پا نشناخته در صفوف دفاع مقدس شرکت میکردند، منتظران حقیقی بودند. کسی که وقتی کشور اسلامی مورد تهدید دشمن است، آماده‌ی دفاع از ارزشها و میهن اسلامی و پرچم برافراشته‌ی اسلام است، میتواند ادعا کند که اگر امام زمان بیاید، پشت سر آن حضرت در میدانهای خطر قدم خواهد گذاشت. اما کسانی که در مقابل خطر، انحراف و چرب و شیرین دنیا خود را میبازند و زانوانشان سست میشود؛ کسانی که برای مطامع شخصی خود حاضر نیستند حرکتی که مطامع آنها را به خطر میاندازد، انجام دهند؛ اینها چطور میتوانند منتظر امام زمان به حساب آیند؟ کسی که در انتظار آن مصلح بزرگ است، باید در خود زمینه‌های صلاح را آماده سازد و کاری کند که بتواند برای تحقق صلاح بایستد.
یک حکومت صددرصد مردمی...حکومت آینده‌ی حضرت مهدی موعود ارواحنافداه، یک حکومت مردمی به تمام معناست... امام زمان، تنها دنیا را پر از عدل و داد نمیکند؛ امام زمان از آحاد مؤمن مردم و با تکیه به آنهاست که بنای عدل الهی را در سرتاسر عالم استقرار میبخشد و یک حکومت صددرصد مردمی تشکیل میدهد
ناظر است و میبیند! امام زمان ناظر است و میبیند. انتخابات شما را امام زمان دید؛ اعتکاف شما را امام زمان دید؛ تلاش شما جوان‌ها را برای آذین‌بندی نیمه‌ی شعبان، امام زمان دید؛ حضور شما زن و مرد را در میدانهای گوناگون، امام زمان دیده است و میبیند؛ حرکت دولتمردان ما را در میدانهای مختلف، امام زمان میبیند و امام زمان از هر آنچه که نشانه‌ی مسلمانی و نشانه‌ی عزم راسخ ایمانی در آن هست و از ما سر میزند، خرسند میشود. اگر خدای نکرده عکس این عمل بکنیم، امام زمان را ناخرسند میکنیم. ببینید، چه عامل بزرگی است.
این معنی انتظار فرج استمعنای انتظار فرج به عنوان عبارة أخرای انتظار ظهور، این است که مؤمن به اسلام، مؤمن به مذهب اهل‌بیت(علیهم السلام) وضعیتی را که در دنیای واقعی وجود دارد، عقده و گره در زندگی بشر میشناسد... امام زمان (علیه الصلاة و السلام) برای اینکه فرج برای همه‌ی بشریت به وجود بیاورد، ظهور میکند که انسان را از فروبستگی نجات بدهد؛ جامعه‌ی بشریت را نجات بدهد؛ بلکه تاریخ آینده‌ی بشر را نجات بدهد. انتظار فرج یعنی قبول نکردن و رد کردن آن وضعیتی که بر اثر جهالت انسانها، بر اثر اغراض بشر بر زندگی انسانیت حاکم شده است. این معنی انتظار فرج است.
دست قاهر قدرتمند الهی...انتظار فرج، انتظار دست قاهر قدرتمند الهی ملکوتی است که باید بیاید و با کمک همین انسانها سیطره‌ی ظلم را از بین ببرد و حق را غالب کند و عدل را در زندگی مردم حاکم کند و پرچم توحید را بلند کند؛ انسانها را بنده‌ی واقعی خدا بکند. باید برای این کار آماده بود... انتظار معنایش این است. انتظار حرکت است؛ انتظار سکون نیست؛ انتظار رها کردن و نشستن برای اینکه کار به خودی خود صورت بگیرد، نیست. انتظار حرکت است. انتظار آمادگی است... ت. انتظار فرج یعنی کمر بسته بودن، آماده بودن، خود را از همه جهت برای آن هدفی که امام زمان (علیه الصلاة والسلام) برای آن هدف قیام خواهد کرد، آماده کردن. آن انقلاب بزرگ تاریخی برای آن هدف انجام خواهد گرفت. و او عبارت است از ایجاد عدل و داد، زندگی انسانی، زندگی الهی، عبودیت خدا؛ این معنای انتظار فرج است.
مراقبات ماه شعبان المعظم
نویسنده: آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی(رحمت الله علیه)
ماه شریف شعبان برای سالک الی الله بسیار با ارزش است. یکی از شبهای قدر در این ماه می باشد و کسی در آن متولد شده که خداوند بواسطه او وعده پیروزی به تمامی دوستان، پیامبران و بر گزیدگانش - از زمانی که پدر ما حضرت آدم )علی نبینا و آله وعلیه السلام) در زمین ساکن شده - داده است. و وعده داده، بوسیله او بعد از پر شدن زمین از ظلم جور، آن را پر از قسط و عدل نماید. از مقام آن همین بس که ماه رسول خدا صلوات الله علیه بوده و حضرتش صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: "شعبان ماه من است، خداوند کسی را که مرا در ماهم یاری کند، بیامرزد."
کسی که از این دعوت بزرگ آگاه شود، باید بکوشد که از دعوت شدگان این دعوت گردد. این جانشین و برادر او امیرالمؤمنین علیه السلام است که می فرماید: "از زمانی که ندای منادی رسول خدا صلوات الله علیه را که برای روزه این ماه ندا می کرد شنیدم، هیچگاه روزه این ماه را از دست نداده و در تمام عمرم آن را از دست نخواهم داد؛ اگر خدا بخواهد." این درباره روزه این ماه بود؛ و می توان کمک به آن حضرت صلوات الله علیه را از جهات دیگر مانند نماز، صدقه، مناجات و تمام کارهای خیر با روزه این ماه مقایسه نمود.
مناجات شعبانیه
این مناجات، مناجات معروفی است و اهلش به خاطر آن با ماه شعبان مانوس شده و به همین جهت منتظر و مشتاق این ماه هستند....
تمام کلام این که این مناجات، از اعمال مهم این ماه است؛ و نه تنها ماه، که سالک نباید بعضی از فرازهای آن را در طول سال ترک کند و در قنوتها و سایر حالهای عالی خود، خیلی با آن مناجات نماید و وقتی که می گوید: "و دیدگان قلبهای ما را با نور نگاه آن به حضرتت روشن بفرما تا آنگاه که چشمهای دل پرده ها و مانعهای نوری را پاره کرده و به معدن بزرگی برسد و روح های ما به عزت پاکیت وصل شود." از گفته خود غافل نباشد. و تامل کند، آیا قلب او چشم دیدن نور را دارد؟...
به هر حال این مناجات بزرگی است و یکی از ارمغان های آل محمد صلوات الله علیه می باشد که بزرگی آن را کسی که قلب سالم و گوش شنوایی داشته باشد ، درک می کند. و اهل غفلت از درک فواید و نورهای آن بی بهره اند...
سایر اعمال این ماه
(1 از اعمال مهم در این ماه روزه است؛ باندازه ای که با حالش مناسب باشد...
درباره روزه هر کدام از روزهای این ماه اخبار مفصلی وارد شده است. و من فقط روایتی را که در کتاب (من لا یحضره الفقیه) آمده است، نقل می کنم. امام صادق علیه السلام فرمود: "کسی که روز اول ماه را روزه بگیرد، حتما وارد بهشت می شود. و کسی که دو روز را روزه بگیرد خداوند در هر شب و روزی (به چشم رحمت) به او می نگرد و در بهشت هم به این نگاه ادامه می دهد. و کسی که سه روز روزه بگیرد، با خداوند در عرش و بهشت او دیدار می کند."...
(2از اعمال مهم در این ماه صلواتی است که در نیمروز هر روز این ماه فرستاده می شود؛ و اول آن چنین است: «اللّهم صل علی محمّد و آل محمّد، شجرة النبوة...»
(3یکی دیگر از اعمال این ماه، همانگونه که در کتاب اقبال است بجا آوردن نماز و خواندن دعاهای این شبهاست. سالک باید در رابطه با این اعمال جدی بوده، و به هر کدام از ذکر و فکر و این اعمال که نشاط دارد، با در نظر گرفتن اولویتها اقدام کند....
(4 یکی دیگر از کارهای مهم در این ماه عمل به این روایت است. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: "در هر پنجشنبه شعبان آسمانها زینت شده و آنگاه فرشتگان عرض می کنند: خدای ما! روزه داران شعبان را ببخش و بیامرز و دعایشان را اجابت فرما. بنابراین کسی که دو رکعت نماز بجا آورد که در هر رکعت سوره فاتحه را یک بار و قل هو الله احد را صد بار بخواند و بعد از سلام دادن صد بار بر پیامبر صلی الله وعلیه واله وسلم درود فرستد، خداوند تمام خواسته های دینی و دنیایی او را بر آورده می فرماید. و کسی که یک روز آن را روزه بگیرد، خداوند بدن او را بر آتش حرام می کند.
نیمه شعبان
روز و شب نیمه شعبان زمان بسیار شریفی است که جهات زیادی باعث این شرافت و بزرگی شده است. از قبیل:
الف- از شبهای قدر می باشد و شب تقسیم رزقها و عمرها چنانچه در روایات زیادی وارد شده است. و در بعضی از آنها آمده است: خداوند این شب را برای امت قرار داده است؛ چنانچه شب قدر را برای رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم قرار داده. و این اشکال که بنابراین، لازم می آید که شب قدر، بیش از یک شب باشد را می توان به این بیان پاسخ گفت که تقدیر، مراتب و مراحل گوناگونی دارد.
ب- از اوقات زیارتی امام حسین علیه السلام می باشد که غیر از فرشتگان صد هزار پیامبر علیهم السلام آن حضرت علیه السلام را زیارت می کنند. و این مطلب نشانه عظمت این شب است.
ج- از شب هایی است که تاکید به زنده نگهداشتن آن شده و اعمال و عبادات بسیار ارزشمندی در آن وارد شده که می توان گفت: در هیچ شبی اعم از شب قدر یا غیر آن مانند یا بیشتر از آن نیامده است.
د- شب میلاد امامی است که گیتی را از عدالت پر کرده، زمین را پاک می نماید و در تمام زمینه های دینی و دنیایی حاکمیت دارد.
• اعمال مهم شب نیمه شعبان
1) اولین کاری که سالک باید در این شب انجام بدهد این است که از لذت و آسایش دنیا در این شب چشم پوشی نماید. و آنگاه برای استفاده بیشتر از آن و تصحیح اعمال خود باید فرض کند که شب خداحافظی او با این دنیا و تمام اعمال بوده و فردای آن روز قیامت است. و نیز قبل از فرا رسیدن شب باید اعمالی را که در آن می خواهد انجام بدهد مشخص نماید و اگر دو عمل در فضیلت یکسان بود سخت تر را انتخاب کند.
(2از اعمال مهم نمازهایی است که وارد شده است...
(3 از اعمال مهم عمل به حدیثی است که در کتاب اقبال روایت شده: رسول اکرم صلوات الله علیه فرمودند: "شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل آمد و گفت: محمد! چرا در این شب خوابیده ای؟ گفتم: جبرئیل! مگر چه شبی است؟ گفت شب نیمه شعبان است. محمد! برخیز. آنگاه مرا بلند کرده و به بقیع برد، سپس گفت: سرت را بلند کن، زیرا این شبی است که درهای آسمان در آن باز میشود: درهای رحمت. در «رضوان»، در «مغفرت» در «فضل» در «توبه» در «نعمت» در «جود» و در «احسان». و خداوند به عدد موها و پشمهای گاو و گوسفند مردم را از آتش جهنم آزاد می کند، زمان مرگ را در آن ثبت کرده و بمدت یک سال روزیها را تقسیم می کند. و هر چه را که در تمام سال اتفاق می افتد فرو می فرستد. محمد! کسی که این شب را با گفتن «الله اکبر»، «سبحان الله» و «لا اله الا الله» و دعا نماز و قرآن خواندن و انجام اعمال مستحب و استغفار کردن زنده نگهدارد بهشت منزل و استراحتگاه او خواهد بود و گناهان گذشته وآینده اش بخشیده می شود...
پس این شب را زنده بدار و شب زنده داری و نزدیکی به خدا، با عمل در این شب را، به امتت دستور بده؛ زیرا شب شریفی است. در حالی نزدت آمدم که تمام فرشته ها در آسمان پاهایشان را جفت کرده اند عده ای تسبیح می کنند، عده ای در رکوع، عده ای در سجود و گروهی ذکر می گویند. شبی است که کسی دعا نمی کند مگر این که مستجاب می شود، کسی چیزی نمی خواهد مگر این که به او داده می شود، کسی در خواست مغفرت و بخشش نمی کند، مگر این که بخشیده می شود، کسی توبه نمی کند مگر این که توبه اش پذیرفته می شود. کسی که از خیر این شب محروم شود، از خیر بزرگی محروم شده است.
رسول خدا در این شب دعا می کرد و می گفت: "اللهم اقسم لنا من خشیتک....."...
(4 بجا آوردن سجده هایی که دعاهای مخصوصی در آن خوانده می شود...
(5 نزدیکی جستن به امام زمان (عج) کسی که حجت عصر، ولی امر، راز دارنده بزرگ، صاحب غیبت الهی و دعوت پیامبر گونه، وارث پیامبران و جانشین جانشینان، آقا، امام و مولای ما، امام قائم مهدی است، جان ما و تمام جهانیان بفدایش که می توان با زیارت، مناجات، عرض شوق و شکایت از دوری او، دعا، نماز، دلسوختگی از دوری او، شکر نعمتها، اهدا طاعات، بذل جان، توسل، پیوستن، پناه جستن و در خواست کمک، پیروزی و فیض و شفاعت به آن حضرت (عج) نزدیک شد....
(6خواندن دعایی که با این عبارت شروع می شود «اللهم بحق لیلتنا و مولودها.....»
(7زیارت امام حسین علیه السلام و حضور در آرامگاه شریف آن حضرت علیه السلام که در روایت خیلی نسبت به آن سفارش شده است. و باید او را با زیارت مخصوص این شب زیارت کند.
(8 خواندن دعای کمیل: در سجده...
(9زیارت امام حسین علیه السلام در بارگاه شریف یا از مکانهای دور. زیارت آن حضرت علیه السلام نماز و عمل مخصوصی دارد که در کتاب اقبال آمده است و کسی که او را زیارت کند، مانند کسی است که خدا را در عرش او زیارت کرده باشد.
10) سجده و گفتن ذکرهای آن که از رسول خدا صلوات الله علیه روایت شده همراه با حضور قلب و با توجه به معانی و دورغ نگفتن در آنچه می گوید. همچنین خواندن دعاهایی که برای بین رکعت های نماز شب در کتاب اقبال روایت شده. و نیز غفلت نکردن از دعای گرانقدری که در نماز وتر یا بعد از آن خوانده می شود.
(11 محاسبه اعمال این شب. گمان می کنم اگر با آگاهی و خوب حساب کند بخصوص اگر از هدایت خدا در این مورد کمک بگیرد- باندازه ای از عمل خود استغفار می کند که اگر این شب را خوابیده بود، این مقدار استغفار نمیکرد...
• آخرین جمعه شعبان
یکی دیگر از اوقات مهم ماه شعبان برای سالک الی الله آخرین جمعه آن است. از کتاب عیون از عبدالسلام بن صالح هروی نقل شده که می گوید: در آخرین جمعه شعبان به دیدن ابی الحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام رفتم حضرت فرموند: "ابا صلت! بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است؛ کوتاهی گذشته خود را در این ماه جبران کن و بسیار دعا و استغفار کن و خیلی قرآن بخوان، و از گناهانت توبه کن، تا وقتی ماه رمضان می آید مخلص برای خدا باشی و هیچ امانتی به گردنت نباشد مگر این که آن را رد کنی و هیچ کینه ای از مومنی در دلت نباشد مگر این که آن را از بین ببری و از هر گناهی که انجام می دهی، دست بردار. تقوای خدا را پیشه کن و در نهان و آشکارت به او توکل کن «و کسی که به خدا توکل کند خدا برای او کافی خواهد بود» و در باقیمانده این ماه این دعا را زیاد تکرار کن: "اللّهم ان لم تکن غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفرلنا فی ما بقی منه، خدایا اگر در این مدت که از شعبان گذشته، ما را نبخشیده ای، در مدتی که از آن مانده ما را بیامرز، زیرا خداوند متعال به احترام ماه رمضان، در این ماه افراد زیادی را از آتش رها می کند."...
• سه روز آخر شعبان
روزه این سه روز برای کسی که تمام این ماه را روزه نگرفته، فضیلتی دارد که سزاوار نیست مراقب آن را ترک کند. صدوق رحمة الله از امام صادق علیه السلام روایت نموده است: "کسی که سه روز آخر شعبان را روزه گرفته و آن را به ماه رمضان وصل کند، خداوند روزه دو ماه پی درپی برای او می نویسد."...
... یکی از اعمال مهم ماه رمضان در شب آخر شعبان است و آن دعایی است که در کتاب اقبال برای این شب و شب اول ماه رمضان، روایت نموده است. و اهل آن تکلیف آمادگی برای وارد شدن در میهمانی خداوند متعال را به تفصیل از این دعا می فهمند.
معارف اسلامی ماه شعبان
بیانات آیت الله محمد ناصری
در فضیلت بعضی از اوقات بر بعضی دیگر، هیچ تردیدی نیست. تمامیِ ماه مبارک رمضان، لیلـة القدر، شب مبعث پیامبر(ص)، عید سعید غدیر و ... در شمار این ایّام مبارک است.
امّا گذشته از شرافت ذاتیِ بعضی از ایّام، اهمیّت حاصل از بعضی از وقایع خاص نیز به شرافت آن ایّام می افزاید. ماه شعبان نیز در شمار شریف ترین ایّام سال قرار دارد که نه تنها خود شریف است، بلکه بستر ولادت ولیّ مطلق الهی، حضرت بقیةالله(ع) نیز هست. از این روست که در سخنان پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) نیز به وفور به اهمیّت این ماه اشاره شده است.
بنابر آنچه در شماری از متون روایی وارد شده، پیامبر اکرم(ص) در یکی از سال ها، به هنگام آغاز این ماه خطبه ای خواندند و مردم را نسبت به شرافت این ماه آگاه فرمودند. قسمت هایی از این خطبه چنین است:
... شعبان ماه شریفی است و آن ماه من است. حاملان عرش آن را بزرگ می شمارند و حقّ آن را می شناسند. آن ماهی است که در آن همچون ماه رمضان، روزی بندگان زیاد می گردد و در آن بهشت آذین بسته می شود. و این ماه را شعبان نامیده اند زیرا در آن ارزاق مؤمنان تقسیم می شود و آن ماهی است که عمل در آن چند برابر می شود و کار نیکو هفتاد برابر ثمره می دهد.1
بنابر آنچه در این خطبه وارد شده است:
1. شعبان ماه پیامبر اکرم(ص) است؛
2. فرشتگان احترام این ماه را کاملاٌ رعایت می کنند؛
3. ارزاق مردمان، به ویژه روزیِ معنویِ آنان در این ماه تقسیم می شود؛
4. در این ماه، فرشتگان بهشت را زینت می دهند، تا مؤمنان به آن وارد شوند؛
5. خداوند به فضل خود، حسنات مردم را در این ماه هفتاد برابر پاداش می دهد، و از گناهان آنان درمی گذرد.
بنابر آنچه در حدیثی دیگر آمده، این ماه ماهی است که:
در هر پنجشنبة ماه شعبان، آسمان ها زینت بسته می شود، پس فرشتگان به دعا می پردازند که پروردگارا! آن کس را که در این روز روزه بدارد، ببخشای، و دعایش را اجابت فرمای. پس هر کس که در این روز دو رکعت نماز گذارد و در هر رکعت آن یک مرتبه سورة حمد و یکصد مرتبه سورة توحید را بخواند و بعد از نماز نیز یکصد مرتبه صلوات بفرستد، خداوند تمامی حاجت های دینی و دنیایی او را اجابت می فرماید.2
اهمیت شب نیمه شعبان
اکنون که اندکی به اهمیت این ماه واقف شدیم، می افزاییم که در میان تمامی روزها و شب های این ماه، شب نیمة ماه که شب ولادت حضرت حجت بن الحسن(ع) است؛ از شرافتی ویژه برخوردار است.
پیامبر اکرم(ص)، این چنین از اهمیت این شب خبر میدهند:
من شب نیمه شعبان، خوابیده بودم که جبرائیل به نزدم آمد و گفت: ای محمد! آیا در این شب می خوابی؟
گفتم: ای جبرائیل! مگر این شب چه شبی است؟
جبرائیل گفت: این شب، شب نیمه شعبان است. ای محمد برخیز!. پس مرا از بستر خواب بلند نمود و آنگاه مرا به بقیع برد و گفت: سرت را بلند کن و به آسمان بنگر. این شبی است که در آن درب های آسمان و در رحمت الهی و رضایت او گشوده می گردد... ای محمد! هر کس این شب را تا صبح به تکبیر، تسبیح، تهلیل، دعا، نماز، قرائت قرآن، انجام مستحبّات و استغفار بگذراند، بهشت منزل و آرامش گاه او خواهد بود.3
در حدیثی دیگر، چنین آمده است که پیامبر اکرم (ص) به هنگام حلول این ماه فرمودند:
شعبان ماه من است، خداوند رحمت فرماید آنکس را که مرا در ماهم یاری رساند.4
هر چند اطاعت از دستورهای پیامبر اکرم(ص)، مصداق کامل کمک به ایشان در این ماه است، امّا می توان صلوات بر ایشان و اهل بیت مکرّم(ع) را نیز از مصادیق اعانت ایشان دانست. ازین روست که بسیاری از بزرگان به کثرت صلوات در این ماه سفارش می نموده اند.
بنابر آنچه در حدیثی دیگر آمده است:
خداوند به ذات مقدّس خود سوگند خورده است که هر کس را در این ماه به او پناه برده و از او درخواست کند، از رحمت خود محروم ننماید.5
بنابر روایت کمیل یار با وفا و با معرفت امیرالمؤمنین(ع)، در جلسه ای یکی از یاران حضرت از ایشان دربارة آیة شریفة « فیها یفرق کلّ أمرٍ حکیم»6 سؤال کرد، ایشان نیز در تفسیر شب قدر که امور آدمیان در آن مقدّر می شود به بیان اهمیّت شب نیمة شعبان پرداختند و به خصوص برخواندن دعای حضرت خضر(ع) در این شب تأکید کردند.
پس از اتمام جلسه و آنگاه که کمیل به منزل خود بازگشت، باز به نزد حضرت مراجعه کرد تا دعای خضر را از ایشان فرا گیرد. حضرت نیز نخست او را امر به نوشتن کردند و آنگاه دعای معروف کمیل را برای او خواندند، و سرانجام او را به خواندن این دعا در شب نیمة شعبان سفارش فرمودند.7
دعای کمیل اگر چه بنا به سنت معمول در شب های جمعه قرائت می شود، امّا ویژه این شب نیز است، هر چند خواندن آن در شب های دیگر نیز بسیار با فضیلت است.
از همین روست که شب نیمة شعبان، شب قدر است و یا دست کم، در فضیلت همچون شب های قدر معروف است. روایات متعدّدی از حضرت صادق(ع) و حضرت باقر(ع) نیز به این مطالب گواهی می دهد. از این روست که فضائل و نیز اعمال ویژة این شب بسیار بیشتر از فضائل و اعمال دیگر شب های مبارک سال، همچون شب ولادت پیامبر اکرم(ص)، شب ولادت حضرت امیرالمؤمنین(ع)، و نیز شب ولادت حضرت فاطمة زهرا(س) می باشد.8
پی نوشت ها :
به نقل از: آب حیات، برگرفته از مجموعه سخنان آیت الله ناصری دولت آبادی.
1. بحارالانوار، ج 94، ص 68، الاقبال، ص 684.
2. وسائل الشیعه، ج 8، ص 104، حدیث 10177، الإقبال، ص 688.
3. بحارالانوار، ج 95، ص 412؛ الإقبال، ص 699.
4. الإقبال، ص 683؛ وسائل الشیعه، ج 10، ص 492، حدیث 13934.
5. وسایل الشیعه، ج 8، ص 106، حدیث 10183؛ بحارالأنوار، ج 94، ص 85؛ مصباح المتهجّد، ص 831.
6. سورة دخان (44)، آیة 4.
7. الإقبال، ص 706.
8. ر.ک: اعمال شب نیمه شعبان، مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.
شجره ملعونه
شهید علیرضا مرادی شهادتت مبارک
بیانیه محکومیت اعدام شیخ مجاهد شهید نمر باقر النمر
محرمان محرم (روضه)
محرمان محرم (اشک)
محرمان محرم (سفیر غریب)
به مناسبت فاجعه ی خونین منا
حلیم بودیم برای حلیم خوردن
\گمنام چو مادر\
ماتریس متقارن ادبی
کاش نمازهایم نماز شود!!!
مدل کسب و کار الاغ مرده
اصلاحات انگلیسی
دربست بهارستان ...
[همه عناوین(492)]
